Bireyselleşme kişinin kendi duygu, düşünce, davranışlarıyla; eylemlerini, tercihlerini ortaya koyması anlamına gelir.
Özünde bireyin dengeli bir kişilik geliştirme sürecidir ve bu süreç özellikle baskın olarak ergenlik döneminde görünür ve yaşam boyunca da devam edebilir.
Bireyselleşme sürecinin ilk adımı ayrışmadır. İlk olarak özdeşim kurduğumuz ebeveynlerimiz veya yaşamda idealize ettiğimiz insanlardan farklılaşmayla başlarız. Bu ayrışmanın ardından, birey kendi özelliklerini fark edip benimseme sürecine girer.
Bireyselleşme süreci çocukluk dönemi itibarıyla desteklenebilir. Özellikle ebeveynlerin, çocuklarıyla ilgili konuşurken çoğul söylemlerden uzak durmaları gerekir. Örneğin; ‘’babamız biraz yorgun, bugün biraz hastayız, öğretmenimizi özledik’’ gibi çocuğa ve ebeveyne ait olan duyguların, düşüncelerin veya ifadelerin ayrılması gerekir. Günlük yaşamda sıkça tercih edilen bu söylemler, aslında gelişim sürecimizin önüne ket vurabilir.
Birey olma süreci tam olarak söylemlerle ve eylemlerle gelişecek bir süreçtir. Bireyselleşmek, toplumda bilinenin aksine aykırı, asi, bencil veya yalnız olmak anlamına gelmez.
Kişi ‘’ben neyi seviyorum, neyi istiyorum, neyi neden sevmiyorum?’’ gibi soruların gerçek cevabını; özdeşim kurduğu kişilerden ayrışarak veya bastırdığı duygu ve düşünceleri fark ederek cevapladığında; seçim ve tercihlerini kendi istek ve ihtiyaçlarına bağlı olarak olarak ortaya koyduğunda; davranışlarının, yaşantısının sorumluluğunu aldığında daha sağlıklı bir kişilik gelişimi gerçekleşir.
Bireyselleşememek; kişinin gerçek duygu ve düşüncelerini, bastırmasına, benlik algısını geliştirememesine, kaygı, kararsızlık, onay arayışı, sınır koyamama gibi sorunlarla yaşamını sürdürmesine sebep olabilir.
Bireyselleşme; sağlıklı kişilik gelişimi adına bir ihtiyaçtır.
Kaygı, kararsızlık, duygu ve düşünceleri ifade etmekten kaçınma gibi bir çok zorlanma bize yaşantımızda değiştirmemiz gereken bazı durumların olduğunun işaretini vermektedir.
Kendimize ait, karar ve seçimlerle döşeli bir yaşantıyı deneyimlemenin, sorumluluklarını üstlenmenin kapısı hepimiz için yaşam boyu açıktır.
Psikolog Sultan UNCU