Etiket: dil gelişimi

Çocuklarda Dil Gelişimi

Dil en yalın tanımıyla; isteklerimizi, ihtiyaçlarımızı, duygularımızı, düşüncelerimizi ifade etmek için kullandığımız simgesel bir iletişim aracıdır. ‘Dil gelişimi de, seslerin, kelimelerin, sayıların, sembollerin, kazanılması, saklanılması ve dilin kurallarına uygun olarak kullanılmasını içeren bir süreci kapsamaktadır.’ (Milli Eğitim Bakanlığı, 2011)

Dil gelişimi çocuğun doğumuyla başlar ve yaşam boyu devam eder. Diğer tüm gelişim alanlarında olduğu gibi, dil gelişimi de, diğer gelişim alanlarını etkiler ve onlardan etkilenir.

Bireysel farklılıklar başta olmak üzere bir çok etkene bağlı olarak, çocukların dil gelişiminde farklılıklar gözlemlenebilir. Dolayısıyla, çocukları kıyaslamaktan bu süreçte de sakınılmalıdır. Genellikle bir yaşına doğru bebekler ilk kelimelerini söyler. İlk kelimeler dil gelişimi için oldukça önemlidir. Bu süreçte çocuklardan hızla gelişen bir konuşma beklenilmesi doğru değildir; çünkü çocuğun konuşmaya hazır olması, anadilini konuşuyor hale gelmesi için, yeterli değildir. Çocuğun dili konuşur hale gelmesi için bir öğrenme süreci gerekmektedir ve çocuğa konuşmayı öğretebilmek için gerekli ortam sunulmalıdır.

Ebeveynler, çocukların dil gelişimini desteklemek için neler yapabilir?

 

Dil gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden bir tanesi, çocuğun ruhsal durumudur. Huzursuz ortamlar, aile içi problemler, çocuğa yönelik olumsuz tutum ve davranışlar çocuğun dil gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Aileler, çocuklarına huzurlu ortam sunduklarında, sevgi ve ilgilerini eksik etmediklerinde, çocuklarının artan neşeleriyle birlikte artan konuşma isteğini de gözlemleyeceklerdir.

  • Öncelikle, çocuklarınızın kelimelerini, cümlelerini tamamlamalarını sabırla beklemeli, müdahale edilmemeli, onların yerine cümleler tamamlanmamalı.
  • Onları sabırla dinlemeli
  • Göz teması kurarak iletişim kurmalıyız.
  • En önemlisi bu süreçte yüzünüzdeki kabullenici tebessümünüz çocuğunuza güven verecektir.
  • Merak ettikleri soruları cevaplamanız, konuşmaya başladığı konularda merak uyandıracak sorular yöneltmeniz çocuğunuzla olan iletişiminizi arttıracağı gibi dil gelişimiyle birlikte zihinsel gelişimini de olumlu yönde etkileyecektir.
  • Yetişkinlerle kurulan iletişim, yaşıtlarıyla oynanan oyunlar dili kullanmayı öğrenmede en etkili yöntemlerdir.

Çoğu zaman çocukların ilk kelimeleri aileleri için çok heyecan verici olmaktadır. Çocuklar ilk kelimelerini genellikle olduğundan farklı telaffuz edebilirler (‘’su’’ yerine ‘’fu, du’’ veya ‘’ gitti’’ yerine ‘’ditti’’ gibi). Kulağa hoş gelen bu telaffuzlar özellikle aile ve yakın çevre tarafından ilgi görür ve çocukla iletişime geçerken, çoğunlukla bu kelimeler onunla aynı şekilde telaffuz edilir. Dil gelişiminin sağlıklı olabilmesi adına, aileler doğru biçimde telaffuz etmelidirler

 

Çocuklarda teknoloji kullanımı, dil gelişimini olumlu yönde etkilediğine dair söylemler de oldukça yaygındır. Benim kanaatime göre de, televizyon izlerken, çocuk dinleyici konumdadır, bu sayede kelime dağarcığı zenginleşebileceği konusunda haklı olabilirsiniz; fakat iletişim kurmayan veya iletişim kurmakta zorlanan bir çocuk televizyonun büyülü dünyasına kapılıp içine kapanabilir.

Yaşına uygun olmayan teknoloji kullanım süresi de, çocukların dil gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.

Çocukların kelime dağarcığını zenginleştirmek, sesleri doğru çıkarmasını, kelimeleri doğru telaffuz etmesini ve düzgün, sıralı cümleler kurmasını sağlamak için en faydalı yollardan bir tanesi de tabii ki çocuğunuza kitap okumanızdır. Kitaplarla oyunlar oynamasına, sayfaları karıştırarak resimleri incelemesine, size resimler hakkında sorular sormasına fırsat verebilirsiniz. Bununla birlikte resimlere bakarak, çocuğunuzun hikayeler üretmesini sağlayacağınız oyunlar kurmanız, aynı anda bir çok gelişim alanını da olumlu etkileyecektir.

Tüm bunların yanı sıra, çocukların en iyi gözlemcileri olan ebeveynler, dil gelişiminin oldukça önemli bir gelişim alanı olduğunu unutmamalıdır. Dil gelişiminin, nörolojik, fizyolojik sorunlardan kaynaklı olabileceği olasılığı göz ardı edilmemeli ve gerekli durumlarda uzman desteğine başvurulmalıdır.

Psikolog Sultan UNCU

 

Kaynaklar;

Milli Eğitim Bakanlığı (2011) Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Dil Gelişimi, Ankara

Jersild A.T. (1979), Çocuk Psikolojisi, Günçe G. (Çev.) Ankara; S.Yayınları